Belangrijke informatie van
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
De bijeenkomst : “De Anw van de toekomst: wat hebben nabestaanden nodig van de overheid?”
01 juli 2016
Verslag
Verslag symposium ‘De Anw van de toekomst’
Op vrijdagmiddag 1 juli heeft staatssecretaris Jetta Klijnsma een symposium georganiseerd in het kader van het 20-jarig bestaan van de Algemene nabestaandenwet (Anw). Het symposium “De Anw van de toekomst: wat hebben nabestaanden nodig van de overheid?’’ stond in het teken van het ophalen van ideeën over een moderne regeling voor nabestaanden: wat hebben nabestaanden nodig van de overheid en hoe verhoudt zich dit tot de eigen verantwoordelijkheid?
Om vanuit zoveel mogelijk verschillende invalshoeken ideeën op te halen hebben verschillende sprekers hun visie gegeven, en hebben de deelnemers tijdens workshops input gegeven op hun toekomstvisie van de Anw. Deze input wordt gebruikt bij verdere visievorming op de Anw van de toekomst.
De middag startte met het persoonlijke verhaal van Petra van Rij over de impact van het verlies binnen een jong gezin. Als oprichtster van Stichting De Jonge Weduwe [Editor’s Note: N.B. Ondersteunt jonge vrouwen met minderjarige kinderen in Nederland] heeft ze meerdere gesprekken gehad met staatssecretaris Klijnsma waar ook het idee voor de pilot ‘ondersteuning nabestaanden’ is ontstaan die vorig jaar in de gemeente Zwolle is gestart. Nico Middelbos van de gemeente Zwolle geeft aan dat de gemeente een faciliterende rol kan aannemen om praktische ondersteuning aan nabestaanden aan te bieden. In de pilot wordt nagegaan in hoeverre en op welke manier nabestaanden behoefte hebben aan ondersteuning van vrijwilligers. Daarnaast worden in het kader van de pilot een aantal bewustwordingsbijeenkomsten georganiseerd. Volgens Petra van Rij is het altijd nog een maatschappelijk lastig te bespreken onderwerp voor zowel werkgevers en op scholen en daar moet verandering in komen. In 2017 worden de resultaten opgeleverd en zal worden bekeken of, en zoja hoe, de pilot uitgerold kan worden naar andere gemeenten.
Participatie en zorg
Prof. Dr. Janneke Plantenga, Hoogleraar Economie aan de Universiteit Utrecht, geeft aan dat je op twee manieren naar de Anw kan kijken: is het een regeling voor kostwinners die hulp nodig hebben bij de zorg voor kinderen, of is het een regeling voor zorgende mensen die primair financiële ondersteuning nodig hebben? Om daar een antwoord op te krijgen kan het beste gekeken worden naar de veranderende sociaal- economische context van de Anw. De huidige Anw is in 1996 tot stand gekomen. De arbeidsparticipatie van vrouwen vertoonde toen al een stijging die zich de jaren daarna verder heeft doorgezet tot een boven gemiddeld niveau in vergelijking met andere Europese landen. Het uitgangspunt is tegenwoordig dat iedereen in de samenleving participeert. Volgens Plantenga is daarin wel ruimte voor een beschermende functie van de overheid (overlijden is een ‘extern risico’), maar de focus zal meer op activering moeten komen te liggen. Daarbij past een regeling met als uitgangspunt dat iedereen economisch zelfstandig is en er nadruk ligt op het ondersteuning bieden bij zorg, in plaats van een primaire focus op financiële ondersteuning.
Maar in hoeverre kunnen mensen zichzelf verzekeren voor het overlijdensrisico, en gebeurt dit ook? In antwoord daarop laat Boukje Cuelenaere, Hoofd Survey onderzoek bij onderzoeksbureau CentERdata, zien dat uit het onderzoek Overlijdensrisico verzekeringen (2014) blijkt dat 99,4% van de bevolking zich kan verzekeren. De meeste mensen hebben een overlijdensrisicoverzekering in combinatie met een hypotheek, maar 25% van de mensen die geen verzekering hebben afgesloten heeft hier nog nooit over nagedacht. De hoofdboodschap is dan ook dat het belangrijk is dat men meer stilstaat bij het overlijdensrisico en de mogelijke (financiële) gevolgen daarvan.
Maatwerk
Tijdens de workshops over de vormgeving van de Anw uitkering en praktische/ emotionele ondersteuning, geleid door Janneke Plantenga en Karin Kuiper, hebben deelnemers input geleverd op o.a. de vragen ‘aan wie zou de overheid ondersteuning moeten bieden, wat zijn in het dagelijks leven praktische problemen waar nabestaanden met kinderen tegenaan lopen, wat voor een rol kan de overheid hierin spelen en hoe lang zou deze ondersteuning moeten duren?’. In de terugkoppeling komt naar voren dat de uitkering en ondersteuning vanuit de overheid moet passen bij de dynamiek van het leven, waarbij de mogelijkheid tot maatwerk van belang is. Daarbij kan gedacht worden aan verschillende varianten: er kan in de eerst periode een hogere uitkering worden uitgekeerd zodat er voldoende ruimte is voor de zorg voor kinderen (deze kan in hoogte afnemen in de tijd) of nabestaanden zouden recht kunnen krijgen op verlof dat naar eigen inzicht ingezet kan worden. Er moet in ieder geval voldoende ruimte zijn om te zorgen. Het is belangrijk dat verschillende stakeholders zoals gemeenten en werkgevers ook bij deze discussie betrokken worden. Vanuit de gemeente zou bijvoorbeeld een rouwloket (casemanager) maatwerk kunnen bieden door een rouwcoach aan te bieden of op termijn een scholingsbudget voor de nabestaande beschikbaar te stellen. Deze casemanager is op de hoogte van alle initiatieven in de gemeente en kan de nabestaande praktische ondersteuning bieden en eventueel doorverwijzen. Daarbij wordt opgemerkt dat er geen termijn aan de ondersteuning verbonden moet worden. Ondersteuning moet worden geboden totdat de nabestaande er geen behoefte meer aan heeft.
Er is dus altijd sprake van maatwerk, maar de deelnemers zijn het erover eens dat de basisinkomensvoorziening (de uitkering) landelijk geregeld moet zijn. De pilot in de gemeente Zwolle is een eerste maatwerkproef met het bieden van praktische en emotionele ondersteuning aan nabestaanden. Als afsluiting van de middag heeft theatergezelschap “De kunst van het rouwen” een stuk uit hun aangrijpende voorstelling ‘Dan neem je toch gewoon een hond?’
Slotwoord
Staatssecretaris Klijnsma geeft aan dat het een groep is waarvoor perspectief moet worden geboden. De staatssecretaris roept op om verder input te blijven geven met concrete ideeën voor een toekomstvisie op de Anw. Er worden nu verkiezingsprogramma’s geschreven, dus geef uw mening door!
Klik hier voor meer informatie over de pilot ‘ondersteuning nabestaanden’ in de gemeente Zwolle.
Steun Na Partnerverlies
https://www.wijz.nu/steun-na-partnerverlies